Sardyńskie przyprawy: Czysty mielony szafran

Obejrzyj ten fantastyczny film : RED GOLD (Szafran z Sardynii) autorstwa Davide Mocci - https://youtu.be/F1hDepIp-5U

Nitki szafranu na życzenie

Szafran (Crocus sativus), uprawiany w San Gavino Monreale i ceniony na skalę krajową, miał duże znaczenie również w minionych stuleciach. Przywieziony prawdopodobnie przez Fenicjan między VIII a IX wiekiem p.n.e., używany był również przez Rzymian.

Stał się produktem luksusowym i być może został ponownie wprowadzony na wyspę (a z pewnością na nasze terytoria) wraz z greckim monastycyzmem wywodzącym się z bazylianizmu. Mnisi ci szeroko go używali, począwszy od barwienia tkanin i szat liturgicznych, poprzez liturgię, aż po pokrapianie otoczenia. Można jednak zasadnie wnioskować, że plony były nieliczne i wystarczały jedynie na zaspokojenie potrzeb ludności.

Możliwe jednak, że wpływy arabskie również mogły mieć tu swoje źródło: sardyńskie określenie tzaffaranu pochodzi od arabskiego słowa zaafaran, które z kolei zostało zitalizowane i później stało się szafranem (to właśnie Pizańczycy w XIII w. regulowali jego eksport). Pierwsze wzmianki o uprawie szafranu w San Gavino pochodzą jednak z XVI wieku: istnieje dokument notarialny z 1539 r., w którym między innymi wspomniano […] Ja, Antonio Etza, szewc ze wsi San Gavino […] Dlatego oświadczam i przyrzekam dać i zapłacić w ten sposób pewną ilość, to jest w ciągu przyszłego listopada cztery funty szafranu po dwa dukaty za funt […]. Ponownie dokument notariusza Da Silvii donosi o fakcie, że w San Gavino na wsi Cagliari znajdują się dwie fabryki.

Pod koniec XVI wieku słynny historyk z Sassari Giovanni Francesco Fara napisał: […]praetera plenty insula croco optimo […]interius autem planitiem habet insignem in qua sunt, oppidum sancti gavini, in cuius agro fit optimus crocus […]. W tamtych stuleciach uprawę szafranu prowadzono w tzw. horts de moly , czyli ogrodach warzywnych nawadnianych wodą ze studni przy użyciu młynów napędzanych siłą zwierząt.

Dowody na istnienie tych horts de moly znajdują się także w toponimach, takich jak Horts de santa Luxia, Cristolu czy Pauli bois , zaliczanych do terras de campu, czyli terenów położonych na równinie i na otwartych polach, o doskonałej żyzności, bez drzew i jakiejkolwiek uprawy drzew, w tym żywopłotów, wykorzystywanych do uprawy szafranu.

Produkcja szafranu trwała kilka stuleci: Max Leopold Wagner napisał, że […] z Sanluri w ciągu około godziny można dotrzeć do San Gavino, głównego ośrodka uprawy szafranu . Vittorio Angius podał następującą informację […] jednym ze szczególnych produktów San Gavino jest szafran, który uprawiano w większych ilościach niż w innych częściach królestwa i jest wysoko ceniony w handlu. Producentami szafranu byli zazwyczaj ludzie zamożni, dysponujący znacznymi zasobami ekonomicznymi i finansowymi; na przykład istnieją dowody na istnienie bogatych rodzin, takich jak złotnicy Zonca, czy Oropho. Sprzedawcami produktu były tzaffaranaias, czyli kobiety w pewnym wieku, które kupowały stygmaty od producentów i odsprzedawały je w detalu zarówno we wsi, jak i w dużych miastach Cagliari. Sprzedaż nie tylko przynosiła pieniądze, ale także umożliwiała wymianę oliwy, sera, roślin strączkowych lub wina.